Hybride thuiswerken bespaart energie en is daarom een goede vorm van klimaatbeleid, stellen de regeringspartijen in het coalitieakkoord. Daarom hebben ze vastgelegd het thuiswerken – ook los van de coronamaatregelen – actief te zullen stimuleren. Maar is dat wel zo’n goed idee?
Is thuiswerken echt beter voor het klimaat?
Een brede consultatie binnen de burgerbeweging, door Natuur en Milieu Overijssel, leert dat veel mensen hybride vormen van thuiswerken ‘makkelijk en handig’ vinden. Daarbij leven echter grote zorgen over de daarmee gepaard gaande toenemende afhankelijkheid van grote tech-bedrijven, en het enorme beslag op ruimte en energie dat nodig is voor de opslag van gegevens ‘in the cloud’.
Ook waarschuwen velen voor de risico’s van vereenzaming bij alleenwonenden en een dreigende, nieuwe tweedeling in de samenleving. ‘Niet ieder mens kan goed voor zichzelf zorgen.’
Brede consultatie n.a.v. afspraken in coalitieakkoord
“De beste energie is bespaarde energie,” stellen de partijen in het coalitieakkoord, onder de kop ‘klimaat en energie’. In tijden van corona hebben veel mensen de afgelopen twee jaar vanuit huis gewerkt. Er was opeens veel minder woon-werkverkeer, en daarmee ook veel minder CO2-uitstoot. En nu zeggen de regeringspartijen dat ze dat thuiswerken, ook na de lock-down, willen doorzetten: “We maken afspraken met het bedrijfsleven en overheden over het stimuleren van thuiswerken.”
Gezien de grote impact van dit besluit op het woon- en werkklimaat heeft Natuur en Milieu Overijssel ruim 13.000 mensen uit haar netwerk aangeschreven met de vraag hierover mee te denken. Dit betreft mensen uit alle lagen van de samenleving, uit bedrijfsleven, landbouw, natuurorganisaties, buurtgroepen en overheden.
Uit de reacties spreekt, naast de erkenning dat hybride werken voor velen ‘makkelijk en handig’ is, grote zorgen om de trend die hiermee ingezet wordt.
De macht van grote tech-bedrijven
‘Het zit me wel dwars dat we dan nog afhankelijker worden van de grote tech-bedrijven,’ klinkt het in de reacties. ‘We hebben helemaal geen privacy meer, en dat maakt ons kwetsbaar voor manipulatie en voor massa-controle.’
Veel mensen tonen zich huiverig van de afhankelijkheid van grote tech-bedrijven, die als gevolg van het thuiswerken nog verder toe zal nemen. Want ‘bedrijven als Microsoft en Google bepalen al zoveel, en kunnen dan alles wat in ieder overleg en iedere vergadering gezegd wordt, opslaan, afluisteren en doorverkopen.’
‘En wat moeten we doen als we worden gehackt, of als het netwerk gesaboteerd wordt? Waar is dan de veerkracht? De menselijke maat?’
Ongekend beslag op ruimte en op energie
Veel mensen wijzen er op dat ook het energie- en ruimtegebruik van tech-bedrijven, juist door thuiswerken, aanzienlijk toe zal nemen. Als de digitalisering in het huidige groeitempo doorzet, zouden alle datacenters in 2030 bijna 12 procent van het nationale stroomverbruik voor hun rekening nemen.
De Cloud is geen ongrijpbaar wolkje, maar megahallen vol energie slurpende servers
Sinds de opwinding over mogelijke vestiging van een megadatacenter het Amerikaanse Meta, eigenaar van Facebook, in Zeewolde (inmiddels gaat dat niet door, red.) weten we ook dat de opslag van e-mails, tweets en documenten in the cloud enorm veel ruimte in beslag neemt: daar zijn 400 meter lange, 20 meter hoge en 70 meter brede hallen voor nodig, gevuld met zoemende servers.
‘Het gaat vooral om het energieverbruik van het bewaren van data: de cloudopslag, de GPS gegevens die allerlei bedrijven vastleggen, alle info die via cookies worden verzameld door Google, Facebook e.d.’ Opmerkelijk is dat het nieuwe kabinet zich ook hierover uitspreekt in het regeerakkoord: “Hyperscale datacentra leggen een onevenredig groot beslag op de beschikbare duurzame energie in verhouding tot de maatschappelijke en/of economische meerwaarde”.
Samenhang met thuiswerken ontbreekt
Dit staat, zacht gezegd, op gespannen voet met het voornemen van ditzelfde kabinet, in hetzelfde akkoord, om thuiswerken te stimuleren. De samenhang ontbreekt.
Daarbij komt dat thuiswerken ook anderszins veel energie zal kosten: ‘Als je het hebt over energiegebruik: het thuiswerken zorgt uiteindelijk voor dubbele stookkosten, de kantoren worden immers nog steeds alle dagen verwarmd, de woningen thuis worden nu ook overdag (warmer) verwarmd, terwijl dat daarvoor niet zo was. Dat is weer een nadeel op de balans voor het klimaatbeleid.’
De dreiging van vereenzaming
‘Als je alleen bent, kan het wellicht tot vereenzaming leiden,’ wordt gesteld. ‘De risico’s van de sociale afstand, moeizamere communicatie, minder blootstelling aan wereldbeeld andersdenkenden, meer onbegrip, verkilling en vereenzaming verdienen zeker aandacht.’
Een enkeling denkt dat dit probleem te ondervangen is door flexibele verzamelpanden in de eigen woonomgeving. ‘Ik denk aan een verzamelpand waarin mensen die op loopafstand wonen, een werkplek voor een uur, een dagdeel en weekdeel werken. Communicatie faciliteiten kunnen hierin veel beter geregeld worden dan in de thuissituatie.’ Maar zolang hier niet in voorzien wordt – waarschuwen velen – dreigt vereenzaming bij alleenwonenden en een nieuwe tweedeling in de samenleving.
‘Niet ieder mens kan goed voor zichzelf zorgen.’
In beweging
Het beleid van nu vormt de wereld van morgen. Dat geldt zeker voor zo’n fundamentele ingreep als het samenlevingsbreed stimuleren van thuiswerken als vorm van klimaatbeleid, en de daarmee gepaard gaande toenemende impact en energiebelasting van de grote tech-bedrijven (die – in de woorden van het kabinet – ‘een onevenredig groot beslag’ leggen ‘op de beschikbare duurzame energie in verhouding tot de maatschappelijke en/of economische meerwaarde’.)
Voorkom dat ene oplossing tot het andere probleem leidt
We moeten gezamenlijk voorkomen dat de oplossing voor één probleem tot onvoorziene, nieuwe problemen op een ander vlak leidt. Dát is de serieuze waarschuwing van de burgerbeweging die geconsulteerd is.
De burgerbeweging toont zich bewust van de complexiteit van duurzame ontwikkeling, en spreekt haar twijfels uit over de onderlinge samenhang van het beoogde kabinetsbeleid.
Verslag eerdere consultaties burgerbeweging
Verslagen van eerdere consultaties van de burgerbeweging, door Natuur en Milieu Overijssel, over uiteenlopende thema’s als de terugkeer van de wolf, de toekomst van de landbouw of de relatie tussen vliegvakantie en klimaat, zijn terug te lezen in het boek ‘In beweging; het complexe samenspel van de burgerbeweging bij duurzame ontwikkeling’ van Matthijs Nijboer en Thomas van Slobbe.
Op donderdagavond 14 juli organiseert Natuur en Milieu Overijssel een boekbespreking van In Beweging in het Natuurhus in Almelo. Lijkt het je leuk om hierbij te zijn? Bekijk dan de activiteitenkalender van het Natuurhus Almelo op www.natuurhusalmelo.nl om je aan te melden. Deelname is gratis!
