Een warme leiding, een draaiende motor of een koelunit in gebruik. In deze situaties is snel en contactloos meten essentieel. Infraroodthermometers bieden daarvoor een efficiënte oplossing, mits ze juist worden gebruikt. Want meten levert alleen betrouwbare gegevens op als de omstandigheden kloppen. De vraag is dus niet alleen wat je meet, maar vooral hoe.
Afstand en oppervlak: de basis van een juiste meting
Een infraroodthermometer registreert de oppervlaktetemperatuur op basis van uitgezonden infraroodstraling. Daarbij is de verhouding tussen afstand en meetvlak bepalend. Hoe verder je van het oppervlak staat, hoe groter het gebied waarover gemeten wordt. Deze verhouding, ook wel D:S genoemd, verschilt per apparaat.
Als je werkt met een verhouding van 12 op 1, meet je op 60 centimeter afstand een gebied van ongeveer vijf centimeter in doorsnede. Wanneer het oppervlak kleiner is dan deze spotgrootte, ontstaat er een vervormd resultaat. Je krijgt dan een gemiddelde van het doel en de omliggende materialen. Houd dus altijd rekening met de minimale grootte van het meetoppervlak en stem de afstand hierop af.
Emissiviteit: het belang van materiaalherkenning
Het tweede aandachtspunt is het soort materiaal waarop gemeten wordt. De mate waarin een oppervlak infraroodstraling afgeeft, noemen we emissiviteit. Donkere, matte materialen zoals geverfd staal of rubber hebben een hoge emissiviteit. Deze geven betrouwbare meetresultaten. Glanzende of reflecterende oppervlakken zoals gepolijst metaal hebben een lage emissiviteit, wat kan leiden tot onderschatting van de werkelijke temperatuur.
Veel professionele infraroodthermometers, waaronder de modellen van Testo, bieden de mogelijkheid om de emissiviteit handmatig aan te passen. Daarmee wordt het verschil tussen materiaaltypes gecorrigeerd en de nauwkeurigheid aanzienlijk verhoogd. Bij twijfel is het aan te raden het oppervlak tijdelijk af te plakken of te behandelen met een matte coating met bekende eigenschappen.
Juist gebruik infrarood in de praktijk
De laserpointer op de meeste infraroodthermometers helpt bij het richten, maar geeft slechts het middelpunt aan. De werkelijke meting bestrijkt een groter gebied rondom dit punt. Richt daarom altijd recht op het oppervlak en houd het apparaat stil tijdens de meting. Houd rekening met externe invloeden zoals tocht, damp of direct zonlicht, want ook die kunnen het resultaat beïnvloeden.
Een stabiele houding, correcte afstand en rechte hoek zorgen samen voor een meting die aansluit bij de werkelijke temperatuur. Afwijken van deze basisprincipes kan al snel enkele graden verschil opleveren.
Onderhoud en controle
Een schone lens is essentieel voor goede resultaten. Vuil, stof of condens verstoren het meetproces. Reinig het glas met een zachte doek of een wattenstaafje met een kleine hoeveelheid alcohol. Vermijd het gebruik van water of schoonmaakmiddelen die resten achterlaten. Bij regelmatig gebruik in vervuilde omgevingen is een wekelijkse controle geen overbodige luxe.
Kalibreren voor betrouwbaarheid
Ook het beste instrument raakt na verloop van tijd minder nauwkeurig. Kalibratie is daarom geen luxe, maar een vereiste. Een eenvoudige controlemethode is het meten van een ijsbad. Vul een glas met fijngestampt ijs en water, wacht even, en richt de thermometer op het oppervlak. De waarde zou rond de nul graden moeten liggen. Is dat niet het geval, dan is afstelling of kalibratie noodzakelijk.
Nauwkeurig meten begint bij goed gebruik
Correct meten met infrarood thermometers vraagt om aandacht voor het hele proces. Niet alleen het apparaat, maar ook de omgeving, het materiaal en je handelingen bepalen de kwaliteit van de meting. Een meting is geen momentopname zonder context, maar een technisch proces dat vraagt om inzicht en zorgvuldigheid.
En juist daar zit het verschil. Een waarde zegt pas echt iets als ze gebaseerd is op correcte omstandigheden. Anders lijkt het resultaat misschien betrouwbaar, maar is het in werkelijkheid slechts schijn.