De Nederlandse bouwsector loopt opnieuw tegen een hardnekkige barrière aan: het overvolle elektriciteitsnet. In meerdere regio’s kunnen netbeheerders geen nieuwe aansluitingen meer garanderen. Bouwbedrijven die al jaren plannen voorbereiden, komen plots stil te staan. Jaap Betsema, directeur van Betsema Bouwgroep uit Lelystad, noemt het “frustrerend en onacceptabel”.
Waar de bouw al lange tijd te maken heeft met stikstofrestricties en vertraagde vergunningstrajecten, dient zich nu een ander knelpunt aan: netcongestie. In Flevoland, Gelderland, Noord-Holland en Utrecht is het elektriciteitsnet op meerdere plekken ‘vol’. Zo melden netbeheerders dat het bij sommige bouwprojecten tot 2029 kan duren voordat uitbreiding mogelijk is. “Dat betekent uitstel voor nieuwbouwwoningen, bedrijfspanden én verduurzamingsprojecten zoals warmtepompen en laadpalen”, benadrukt Betsema.
Bouw stilgelegd ondanks geld en vergunningen
Jaap Betsema, DGA van Betsema Bouwgroep, actief in woning- en utiliteitsbouw, ziet de gevolgen dagelijks. “Netcongestie hindert zelfs projecten die volledig vergund, gefinancierd én technisch voorbereid zijn. Als de netbeheerder pas in 2029 aansluiting leveren, gebeurt er tot die tijd weinig tot niets. En dan ligt er dus een bouwrijp terrein te wachten, simpelweg omdat er geen stroom geleverd kan worden.”
Terwijl de bouwbedrijven in de startblokken staan om werk te maken van de bouwopgave, onder meer met de inzet van moderne technieken zoals prefab en hefsteigers. “Wij werken bijvoorbeeld al jaren met geavanceerde hefsteigers”, zegt Betsema over het geavanceerde bouwmaterieel dat zijn bouwbedrijf in heel Nederland inzet en met Betsema Hefsteigerverhuur verhuurt. “Dat versnelt het bouwproces en verhoogt de veiligheid. Maar zonder perspectief kunnen we die installaties niet ten volle benutten en stokt de innovatie.”
Volgens Jaap Betsema raakt de problematiek bovendien niet alleen de bouwsector, maar de gehele regionale economie. “Gemeenten willen door met woningbouw. Starters wachten op een betaalbaar huis. En bedrijven willen investeren in duurzame huisvesting. Maar zonder aansluiting schiet dat natuurlijk niet op.”
Jaap Betsema: “Dit raakt de geloofwaardigheid van de overheid”
De ondernemer uit Lelystad, voorheen met zijn Betsema Bouwgroep decennialang in het Friese Balk gevestigd, wijst ook op het inconsequente overheidsbeleid. “Vanuit Den Haag wordt gezegd: versnel de woningbouw, bouw duurzaam, plaats warmtepompen en laadinfra. Maar vervolgens blijkt de basisvoorziening, d.w.z. netcapaciteit, niet op orde. Als bedrijven hun afspraken niet nakomen, krijgen ze een boete. Waarom geldt dat niet voor publieke nutsbedrijven?”
Jaap Betsema vindt dat de bouw onterecht de rekening krijgt gepresenteerd. “Wij worden geacht door te bouwen, onder steeds zwaardere eisen en hogere kosten. Maar als randvoorwaarden zoals stroom en stikstof niet zijn te regelen, dan kunnen wij niet leveren. Dit raakt de geloofwaardigheid van de overheid.”
Oplossingen blijven uit
Hoewel netbeheerders aangeven fors te investeren in uitbreiding, ziet Jaap Betsema weinig structurele verbetering. “Het tempo ligt te laag. Bovendien ontbreekt een prioritering: een woningproject voor 200 gezinnen zou gezien de woningnood voorrang moeten krijgen boven een datacentrum dat extra capaciteit vraagt.”
De bouwondernemer pleit voor een integrale aanpak: “Zorg voor regionale afstemming tussen provincies, netbeheerders en ontwikkelaars”, aldus Betsema. “En maak ruimte voor tijdelijke oplossingen zoals lokale netversterking of energiehubs. Maar vooral: maak duidelijke keuzes. Anders blijft de woningbouwdoelstelling van 100.000 woningen per jaar een papieren ambitie.”
Bouwen, niet wachten
Voor Betsema Bouwgroep is de frustratie inmiddels voelbaar bij klanten en medewerkers. “We willen vooruit. We willen bouwen. Maar zolang het net op slot zit, staan wij met de handen op de rug, onze innovatieve hefsteigers ten spijt.” Jaap Betsema besluit nuchter, maar dringend: “Zonder stroom geen stenen. En zonder actie geen toekomst.”