De vrijheid van godsdienst ligt verankerd in onze grondwet en is een groot goed voor vele Nederlanders. Soms zijn hier wel eens vragen over, maar nooit lijkt de discussie zo actueel en hevig als nu. Dit heeft vooral te maken met het besluit in de gemeente Staphorst om kerkdiensten met 600 mensen toe te staan, zonder mondkapjes, waarbij ook gezongen wordt in de eredienst. Zowel kranten, talkshows, actualiteitenprogramma’s als de NOS journaals besteden hier aandacht aan.
Wat houdt het grondwetsartikel in?
Artikel 6 van de Nederlandse grondwet beschrijft het recht op vrijheid van godsdienst als volgt:
- Ieder heeft het recht zijn godsdienst of levensovertuiging, individueel of in gemeenschap met anderen, vrij te belijden, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
- De wet kan ter zake van dit recht buiten gebouwen en besloten plaatsen regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.
Rechtsongelijkheid
Het protest dat met name de Staphorster Hersteld Hervormde Gemeente nu oproept, komt neer op het feit dat vele mensen en ondernemers vinden dat er nu sprake is van rechtsongelijkheid. Waar aan de ene kant – zeer terecht overigens – een jongerenfeestje met 100 mensen door politie inzet wordt beëindigd, mogen in Staphorst 600 mensen ongestraft bij elkaar komen omdat ze een godsdienst hebben.
Gevoel of feit?
Dit gevoel van rechtsongelijkheid komt overigens ook op andere plaatsen in Nederland naar boven, waar gebedshuizen van welke godsdienst dan ook grotere groepen mensen bij elkaar mogen laten komen, waar particulieren en ondernemers overal wettelijke en/of bestuurlijke beperkingen krijgen opgelegd. “Dat voelt niet alleen als rechtsongelijkheid, dat is rechtsongelijkheid!”, laat een ondernemer weten die liever anoniem blijft.
Frustratie
“Ondanks de vrijheid van meningsuiting krijg ik bij kritiek op die uitzondering voor godsdienst altijd gedonder. Heel vermoeiend dat je nooit normaal hierover iets kan zeggen in Nederland. En dan heb ik het nu eens niet over de Islam, maar gewoon over de strenge hervormde en reformatorische geloofsgemeenschappen in ons land. Wat maakt hen beter dan mij, of mijn buurvrouw?”, zo klinkt de frustratie van deze ondernemer door. Overigens wil hij wel gezegd hebben dat hij respect heeft voor het overgrote deel van de kerken die wel allerlei goede maatregelen nemen en zich er aan houden.
Veel gemeenschappen nemen goede maatregelen
In zijn laatste statement heeft de aangehaalde ondernemer zeker een punt. Het is toch een gelovige minderheid, die hier een probleem veroorzaakt dat afstraalt op allerlei geloofsgemeenschappen, die zich wel strikt aan de maatregelen houden. Diensten worden beperkt tot kleine groepen, er wordt niet gezongen en zoveel mogelijk mondkapjes gebruikt. Oudere en kwetsbare leden worden vaak sterk geadviseerd diensten vanuit huis via kerktelefoon of livestream te volgen. Dat verdiend waardering.
Corona legt probleem van punt 2 in artikel 6 bloot
In punt 2 van artikel 6 staat: “De wet kan ter zake van dit recht buiten gebouwen en besloten plaatsen regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.” De schoen wringt hem in het wetsartikel over de vrijheid van godsdienst bij het feit dat er alleen wettelijk buiten gebouwen of besloten plaatsen van geloofsgemeenschappen kan worden ingegrepen ter bescherming van de volksgezondheid, terwijl voor iedere andere burger wel binnen gebouwen of besloten plaatsen gehandhaafd wordt.
Politiek zeer gevoelige kwestie
Hoewel de rechtsgelijkheid hier dus geschaad wordt, is het aanpassen van dit grondwetsartikel nog niet zo eenvoudig. Eigenlijk wil geen enkele politieke partij de vingers hieraan branden, zeker niet met verkiezingen kort in het zicht. Toch kan de regering het gelijkheidsbeginsel van onze grondwet niet blijven negeren, door met artikel 6 te blijven zwaaien. Deze pandemie vraagt ongekende offers, waarbij ook veel vrijheden moeten worden ingeleverd. Dan kan niet een bepaalde groepering uitgezonderd blijven. Wel van vrijheden gebruik mogen maken die toch een bedreiging voor de volksgezondheid kunnen vormen.
Geen afschaffing, maar aanpassing
Afschaffing van artikel 6 is overigens onnodig en gaat veel te ver. De uitzonderingspositie die geloofsgemeenschappen binnenshuis als het ware een vrijbrief geeft zou echter geschrapt moeten worden, wil rechtsgelijkheid ook echt voor iedere burger hetzelfde zijn. Dat geeft wetsdienaars, handhavers en bestuurders (burgemeester in dit geval) wel de mogelijkheid om in het belang van de volksgezondheid in te kunnen grijpen.