Na 160 jaar keerde afgelopen week een zandstenen ornament (een fries) van een grote haard van het oude Wijnhuis in Zutphen terug op zijn plek. Bij de nieuwbouw van het Wijnhuis in 1863 werd een monumentale oude haard gesloopt en de onderdelen werden bewaard: een rijkversierd fries met stadswapen en teksten binnen een cartouche. De haard was het pronkstuk van Zutphens belangrijkste herberg, waar het toenmalige stadsbestuur veel bijeen kwam en waar men belangrijke gasten ontving. Het was bovendien ook een waag waar handelsgoederen werden gekeurd.
Zutphen had er twintig jaar oorlogsellende opzitten toen prins Maurits de stad in 1591 veroverde en aan Staatse (Nederlandse) zijde bracht. Veel gebouwen, waaronder het Wijnhuis, waren ernstig in verval geraakt. Het stadsbestuur gaf opdracht tot een renovatie. Blijkbaar maakte de haard er deel van uit want het rechter cartouche draagt het jaartal 1593.
Propaganda
Links en recht van het stadswapen staan twee Latijnse teksten. Links: concordia res parvae crescunt, en rechts: discordia maximae dilabuntur. Vrij vertaald betekent het ‘door eendracht wordt het kleine sterk’ en ‘door tweedracht wordt het grote zwak’. Dit slaat op de eendrachtige samenwerking van de provincies van de piepjonge Nederlandse Republiek tegen het machtige Spanje. Het werd de lijfspreuk van de Nederlandse Republiek. Zutphen maakte er vanaf 1591 deel van uit en zo stond de renovatie van het Wijnhuis in het teken van de propaganda van het nieuwe Staatgezinde stadsbestuur.
Links staat verder: ANNO DNI (anno domini: in het jaar des heren) en rechts het jaartal 1593.
De steen kwam, met de overige onderdelen van de haard, na omzwervingen in de collectie van het Stedelijk Museum Zutphen. De andere onderdelen (consoles) overleefden de museumbrand van 1945 niet. Het fries wel en het kwam in het naoorlogse museum te hangen.
Fries weer terug in het stadsbeeld
Na de herhuisvesting van Musea Zutphen in 2016 was er geen plaats meer voor het stuk in de vaste opstelling. Dat gold voor meer historische bouwfragmenten en gevelstenen. Vorig jaar is besloten om een deel van de stenen weer een plek te geven in het stadsbeeld waar de stenen vandaan komen, mits die gebouwen of plekken nog bestaan. Wethouder Sjoerd Wannet: “De binnenstad is al het decor en gezicht van ons erfgoed. Met het terugplaatsen van dit fries maken wij dat decor nog rijker en dat in de juiste historische context.”
Het haardfries van het Wijnhuis is de afgelopen maanden gerestaureerd (het was in drie stukken gebroken) en opgehangen tegen de Wijnhuistoren in Het Clockhuys. Dat is de ruimte waar de torengidsen van het Gilde bezoekers ontvangen en waar het verhaal over de toren en de klokken van het carillon wordt verteld. Aan die ruimte zijn dus weer een stuk historie en een verhaal toegevoegd.
De Wijnhuistoren is tot en met de eerste week van januari gratis te klimmen op donderdag tot en met zondag om 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur en daarna in de wintermaanden op zaterdag en zondag.
