Moerdijk – Zij krijgt voor elkaar wat veel andere zorgprofessionals niet voor elkaar krijgen. Zij krijgt (voor)deuren open die voor anderen vaak gesloten blijven. En uiteindelijk zorgt zij er zo voor dat minder mensen onnodig in het (dure) medisch circuit terechtkomen, of de zorg krijgen die ze juist nodig hebben. Plus dat meer inwoners in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen en zich daar prettig(er) voelen. Allemaal met dank aan de wijkzuster. Een vertrouwd en bijzonder (vooralsnog West-Brabants) fenomeen, dat het goed doet in Moerdijk. “Nog nooit is me de toegang geweigerd.”
Minder zorg, meer zelfredzaamheid én af en toe een dikke knuffel
Aan het woord is Judith Kouters. Ze is inmiddels zeven jaar wijkzuster in Moerdijk, met Zevenbergen en Langeweg als werkterrein. Ze heeft het druk. Het aantal cliënten waar ze over de vloer komt stijgt nog steeds. “Dat komt deels door de participatiemaatschappij, maar ook doordat de wijkzuster steeds bekender wordt bij inwoners. Mensen weten me steeds beter te vinden.”
Belang van de wijkzuster
Sleutel van het succes is het huisbezoek. Judith meldt zich aan de hand van aanvragen en tips van bijvoorbeeld (huis)artsen, familie en buren bij inwoners waarvan het vermoeden bestaat dat ze hulp of ondersteuning kunnen gebruiken. Soms melden cliënten of hun mantelzorgers zich ook zelf. En waar de reguliere zorgverleners vaak niet tot achter de voordeur en dus bij het mogelijke probleem komen, lukt dat Judith wel. Daarbij is ook de onafhankelijke rol van de wijkzuster belangrijk. Officieel in dienst van Surplus, maar onder supervisie van de Regionale Kruisvereniging en in het bezit van een officieel keurmerk inclusief bijbehorende audit. Direct aanspreekbaar, en met korte lijnen met alle betrokken partijen.
“Wat er echt aan de hand is”
Afhankelijk van de aanmelding en de achtergrond bepaalt Judith hoe ze de nieuwe cliënt gaat benaderen. “Het klinkt simpel, maar vaak bel ik gewoon aan. Ik zeg dat ik toevallig in de buurt was of iets dergelijks. Ik stel me voor, vertel met wie ik gesproken heb en dan word ik wel binnen gevraagd. Ben ik binnen dan zie ik meteen of er bijvoorbeeld veel was ligt, of afwas staat of andere signalen waaruit zou kunnen blijken dat het niet goed gaat. Aan de hand daarvan begin ik dan een gesprek, mensen praten het liefste in hun eigen omgeving. Daar zijn ze sneller bereid om te vertellen wat er écht aan de hand is. Bovendien zie ik meteen of er bijzondere omstandigheden zijn, hoe alles ervoor staat en zo. Het is vaak ook een kwestie van iemand herhaaldelijk bezoeken. Zo laat ik zien dat ik er voor iemand ben, win het vertrouwen en dan is de kans groter dat iemand zich later zelf meldt wanneer er echt iets aan de hand is.”
Extra geld voor wijkzuster
En dat werkt. Zo goed dat gemeente Moerdijk afgelopen zomer opnieuw extra geld vrijmaakte voor het uitvoeren van deze zogenaamde preventieve taken; de huisbezoeken van de wijkzuster. Door een verandering in de Zorgverzekeringswet moesten die worden geschrapt. Maar dankzij de gemeentelijke bijdrage kan de wijkzuster dus opnieuw op pad. Inmiddels telt Moerdijk negen wijkzusters. Niet slecht voor een beroep dat tot voor kort bijna verdwenen was. In Moerdijk en West-Brabant maakte de wijkzuster echter een succesvolle comeback. Evaluaties en onafhankelijke studies tonen aan dat het werkt: de vraag naar zware zorg daalt, met dank aan de wijkzuster. Zij zorgt voor meer zelfredzaamheid en vormen van lichte ondersteuning thuis. Maar ook zijn er dankzij haar minder crisissituaties die uitmonden in zware zorg, of opname in een zorginstelling.
“Huisbezoeken en wat extra aandacht”
En hoewel het ‘fenomeen’ wijkzuster tot nu toe nog een West-Brabants ‘verschijnsel’ is, lijkt het er op dat landelijke herintroductie geen utopie is. Dat betekent dan een comeback, want eind vorige eeuw werd de wijkzuster wegbezuinigd. “Het ging toen in de zorg meer en meer om productie draaien en geld verdienen”, vertelt Judith. “Naast de cliënt staan en samen kijken of de geboden hulp wel passend is en wat er eventueel beter kan was verdwenen. Toch is herintroductie van de wijkzuster voor veel gemeenten geen ‘een-tweetje’, weet Judith. “Het vraagt een andere manier van denken. Het kost bijvoorbeeld meerdere huisbezoeken om iemand uit de zorg te houden. Dan wordt al snel gedacht: dat moet goedkoper kunnen. Maar huisbezoeken en wat extra aandacht kunnen er juist voor zorgen dat mensen sneller naar de huisarts gaan en uiteindelijk niet in de zware zorg terechtkomen.”
“Een dikke kus”
Wat Judith betreft wordt de wijkzuster ook in de rest van Nederland weer een vaste waarde. “Als wijkzuster ben je gewoon een toegevoegde waarde, en we kunnen zowel voor cliënten als betrokken instanties echt iets extra’s betekenen. Ik zie dat de mensen waar ik over de vloer kom waarderen wat ik doe. Ik kan samen met ze ergens naar toe werken. Pas geleden nog was een van m’n cliënten zo blij dat ik geweest was dat zij me een dikke knuffel gaf. En als ik dan ook nog zie dat het goed met haar gaat dan weet ik: ‘daar doe ik het voor’.”
