Eindhoven – Een fijne en gezonde leefomgeving is essentieel, maar zeker niet vanzelfsprekend in een groeiende stad. Daarom presenteerde Eindhoven deze week een uitvoeringsprogramma voor Eindhoven ‘Binnen de Ring’; een unieke benadering die een integrale en cocreatieve aanpak mogelijk maakt, waarin het bevorderen van een gezonde leefstijl en het voorkomen van gezondheidsproblemen centraal staan. Het uitvoeringsprogramma bestaat uit een groot aantal lopende en aankomende ruimtelijke projecten die een aantoonbare bijdrage leveren aan verschillende aspecten van een gezondere stad. “Wij willen in onze stad een gezonde leefomgeving bieden, in plaats van aanpassingen te doen op het moment dat het al te laat is”, licht initiërend wethouder Mary-Ann Schreurs (innovatie en duurzaamheid) toe. “Daarom bouwen we met iedere ontwikkeling aan schone lucht en een gezonde omgeving, terwijl bouwen de gezondheid vaak juist verslechtert. Dit uitvoeringsprogramma past uitstekend bij de visie die Winy Maas presenteerde om te komen tot een soort Nationaal Park Eindhoven.” Ook Staatssecretaris Van Veldhoven werd uitgenodigd om vanuit haar verantwoordelijkheid voor luchtkwaliteit mee te doen in het programma. De uitnodiging deed Eindhoven in het licht van een aanvullend maatregelenpakket in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit, deze wordt voor de zomer vastgesteld.
Uitvoeringsprogramma Eindhoven ‘Binnen de Ring’
De traditionele aanpak van luchtkwaliteitsknelpunten is vooral gericht op het oplossen van problemen. Maar dat is te reactief en te weinig samenhangend, vindt Schreurs. Daarom nodigde zij onlangs al Lisa uit (met 14 jaar de jongste ‘Luchtwachter’ van Milieudefensie) om deel te nemen aan een brede denktank voor dit uitvoeringsprogramma, om het hele gebied ‘Binnen de Ring’ in Eindhoven gezonder te maken. “Door ook bij bouwen te investeren in het gezonder maken van de omgeving, en bij de noodzakelijke oplossingen voor klimaatadaptatie met meer groen en water bieden we een gezondere stedelijke inrichting. Niet alleen de luchtkwaliteit verbetert fors maar we creëren ruimte voor meer bewegen, bijvoorbeeld om te lopen of fietsen. Daarmee lossen we dus niet alleen knelpunten op waar de lucht vervuild is, maar voorkomen we dat er ongezonde plekken ontstaan die in de toekomst een probleem opleveren”, aldus Schreurs.
De projecten die al zijn opgenomen in het programma vertegenwoordigen een waarde van zo’n 160 miljoen vanuit bestaande of toekomstige financiering uit bijvoorbeeld bouwontwikkelingen en de klimaatadaptatie. Het Ministerie wordt gevraagd slechts verantwoordelijkheid te dragen voor het stuk dat nodig is voor het aanpakken van de grootste knelpunten qua luchtkwaliteit voor circa 20 miljoen, en een extra fietsenstalling in het stationsgebied voor circa 6 miljoen. Door een verdergaande samenwerking voor een andere manier van werken gaat het vooral om het samen investeren in een gezonde omgeving die nu en in de toekomst problemen voorkomt. Het totale uitvoeringsprogramma Binnen de Ring maakt dan ook de verbinding met diverse partners zoals GGD’s en Waterschappen, maar ook met diverse gemeentelijke programma’s zoals water, groen, milieu, duurzaamheid, openbare ruimte, verkeer, sport en Brainport City.
Noodzaak tot verandering
De noodzaak tot meer aandacht voor gezondheid in een groeiende stad is hoog. Dit werd nogmaals duidelijk door de juridische druk die Milieudefensie via een rechtszaak legde op het Ministerie I&W in het aanpakken van punten waar de luchtkwaliteit boven de wettelijke norm uit komt. De Staatssecretaris organiseerde daarom in 2017 overleg tussen zeven grote steden om tot aanvullende maatregelen te komen, gebaseerd op het bestaande Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Van Veldhoven verzocht de steden, waaronder Eindhoven, met voorstellen te komen. Eindhoven bracht het uitvoeringsprogramma in om meer preventieve aanpak en nadruk op gezondheid in brede zin te leggen; “Met dit uitvoeringsprogramma kunnen we de krachten bundelen en vooruit lopen op de Omgevingswet die een meer samenhangende benadering af moet dwingen. We willen de ruimte creëren voor gezondheid op drie niveaus”, aldus Schreurs, “de schadelijke deeltjes moeten allereerst uit de lucht, de openbare ruimte moet uitnodigen om te bewegen, én er moet voldoende flexibiliteit zijn voor nieuwe initiatieven. De ministeries kunnen nu, onder leiding van de Staatssecretaris, een sleutelrol vervullen om niet alleen bestaande problemen op te lossen, maar bovendien samen te voorkomen dat problemen ontstaan.”
Bredere samenwerking gezonde stad
Voor een gezonde leefomgeving in Eindhoven is meer steun en samenwerking nodig. Eerder legde daarom in de Brabantse Health Deal al de basis voor samenwerking met o.a. de andere Brabantse steden en provincie, GGD’s en Waterschappen. Ook wil Eindhoven samenwerking en cofinanciering zoeken bij de Europese Unie, omdat een integrale benadering een enorme impuls kan zijn voor de luchtkwaliteit. Rond de zomer hoopt Eindhoven een positief antwoord op de uitnodiging te ontvangen en de uitbreiding van de samenwerking met het Ministerie van I&W te bekrachtigen.
