Als het laatste jaar, sinds maart 2020, iets heeft duidelijk gemaakt is dat mensen niet gemaakt zijn op elkaar gepakt te moeten zitten. Treiteren en terroriseren door buren is actueler dan ooit, maar voor veel mensen is dit al jarenlang een kwellende werkelijkheid. Veel van hen zijn voorbij de wanhoop en in veel gevallen al onder behandeling voor lichamelijke en/of geestelijke klachten.
Impact treiterende buren zwaar onderschat
Dat de gevolgen van jarenlang treiteren door buren zwaar onderschat worden, bewees het rapport ‘Slachtoffers in Treiterzaken – Onderzoek naar de impact van intimidatie in de woonomgeving’ van de GGD Amsterdam uit 2016 al. Auteurs T. Fassaert, G. van Husen belichten hierin de impact die intimidatie in de woonomgeving heeft op mensen en hun gezondheid. Gevolgen op lange termijn zijn nog niet eerder onderzocht, dus daar is nog moeilijk een beeld van te geven. Vandaar dat landelijke treiteraanpak van groot belang zou kunnen zijn, menen veel slachtoffers.
“Dit is geen burenruzie, maar eenzijdig treiteren”
Slachtoffer treiterpraktijken
Eén van de slachtoffers die wij spraken vindt het van groot belang dat slachtoffers van deze praktijken zich door instanties niet in de hoek van burenruzie laten wegzetten “Dit is geen burenruzie, maar eenzijdig treiteren door een buur of buurtgenoot! Als instanties, zoals verhuurders of gemeente, het als burenruzie bestempelen, zien ze dat vooral als een gezamenlijk probleem voor het slachtoffer en de treiteraar, terwijl daar helemaal geen sprake van is. Instanties trachten zo de verantwoordelijkheid te ontlopen. Laat dat nooit gebeuren!”, zo waarschuwt een ‘ervaren’ slachtoffer.
Niet ieder slachtoffer reageert hetzelfde
Niet ieder slachtoffer uit zijn of haar frustraties op dezelfde manier. Zo worden in het rapport 5 soorten slachtoffers genoemd. Het emotionele slachtoffer dat heel vaak huilt uit wanhoop. Het achterdochtige slachtoffer die niet alleen in de werkelijke veroorzakers, maar in iedereen een bedreiging zien die het op ‘hen gemunt heeft’. Dan hebben we ook nog het agressieve slachtoffer met een kort lontje, die direct het het recht in eigen hand neemt (“Als jullie het niet doen, doe ik het”).
Een vierde categorie wordt omschreven als het intimiderende slachtoffer, die wil dat anderen alles oplossen. (“Jullie lossen het op, ik weet jullie te vinden”). Tot slot wordt nog het langdradige slachtoffer genoemd, die alles in detail benoemd, maar continue twijfelt. (Bron: ‘Slachtoffers in Treiterzaken – Onderzoek naar de impact van intimidatie in de woonomgeving’ (PDF-bestand), GGD Amsterdam 2016. Auteurs: T. Fassaert, G. van Husen)
Slachtoffer wordt soms als probleem gezien
Wat opvalt – ook uit meerdere gesprekken – is dat met regelmaat slachtoffers het idee hebben door hulpverleners als het probleem weggezet te worden. Na jarenlange overlast werd een slachtoffer uit Rotterdam door de wijkagent benaderd met de opmerking: “Dan verhuist u toch?”. Dat soort opmerkingen, met miskenning en verplaatsing van het probleem, snijdt diep in slachtoffers is gebleken.
Overheid nog steeds te laks in aanpak
De overheid lijkt het probleem wel te onderkennen en ook wel beleid te hebben, maar praktisch lijkt er niet echt doorgepakt te worden. Hierdoor blijven problemen jarenlang door etteren en wordt de gezondheid van slachtoffers vaak ernstige en soms onherstelbare schade aangedaan. De roep om een landelijke treiteraanpak met een meldpunt is dan ook groot. Vanuit de Rijksoverheid lijkt deze nog niet te bestaan, hoewel de behoefte hieraan van slachtoffers erg groot is.
Eigen initiatieven
In samenwerking hebben sommige slachtoffers van treitergedrag door buren onlangs een paar extra Facebookpagina’s aangemaakt. Treiteraanpak en Pester, Treiter, Slachtoffer zijn in april 2021 opgezet en Derving Woongenot in februari van dit jaar. De hoop is dat meer slachtoffers van treitergedrag zich aan zullen sluiten. De Facebookpagina Geluidshinder – Geluidsoverlast bestaat al sinds 2014 en wil ook graag doorpakken.
Landelijke aanpak
Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid zegt over woonoverlast: “Bij woonoverlast gaat het vooral om overlast tussen buurtbewoners onderling, vaak als gevolg van botsende leefstijlen. De aanpak is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten, woningcorporaties, politie en buurtbewoners.” Het uiteindelijke doel van veel slachtoffers is nu juist het opzetten van een meer centraal meldpunt Treiteraanpak, zodat ook landelijk beleid hierover beter kan worden afgestemd.