Lange tijd was thanatopraxie – het behandelen van een overleden lichaam met een conserverende vloeistof – in Nederland wettelijk niet toegestaan. Deze manier van conserveren mocht namelijk alleen worden toegepast op leden van het Koningshuis en op lichamen die na overlijden ter beschikking zijn gesteld aan de wetenschap. Sinds 2010 kan iedereen kiezen voor deze manier van opbaren en dat wordt dus ook steeds vaker gedaan.
Zorgeloos afscheid nemen
Het is een moeilijk moment wanneer een dierbare komt te overlijden. Nabestaanden willen graag zorgeloos afscheid nemen, echter verloopt de opbaring nog te vaak problematisch. Het voornaamste probleem is dat koelen ontbinding onvoldoende afremt, bijvoorbeeld na overlijden door ziekte of warme dagen. Het gelaat kan door ontbinding ernstig achteruitgaan en verkleuren of gaan ruiken. De familie dient dan helaas de opbaring af te breken en de kist vroegtijdig te sluiten.
Vrijwel altijd toepasbaar
Thanatopraxie biedt uitkomst en kan vrijwel altijd worden toegepast. Lichaamseigen vloeistoffen van de overledene worden tijdens de behandeling vervangen door een conserverende vloeistof. Bacteriën, schimmels en virussen worden vanuit het lichaam gedood of geïnactiveerd, waardoor het ontbindingsproces voor maximaal 10 dagen volledig stil komt te liggen. Verkleuringen en gasvorming vinden na thanatopraxie niet plaats. Zo kunnen nabestaanden zorgeloos afscheid nemen van hun dierbare, zonder risico de kist vroegtijdig te moeten sluiten.
Uitvaart is taboe
Volgens thanatopracteur Rens de Peijper weten nog weinig Nederlanders van de mogelijkheid van thanatopraxie af. “Dit heeft meerdere redenen. Allereerst zijn mensen niet graag met de dood bezig. Je kan bijna stellen dat uitvaart taboe is. Ook biedt nog niet iedere uitvaartondernemer thanatopraxie aan. Desondanks merk ik dat deze manier van opbaren de afgelopen jaren in populariteit is toegenomen. Dit komt mede door de uitstekende conserverende werking, ook na overlijden als gevolg van corona.”
Invloed van corona
Zeker in tijden van corona is een mooi afscheid extra belangrijk. Opbaringen duren langer, omdat nabestaanden verspreid over meer dagen afscheid komen nemen. Een lichaam moet daardoor langer geconserveerd worden, iets wat met een koelplaat vaak risicovol is. Thanatopraxie is ook voor langdurige opbaringen een zorgeloze optie.
Ook biedt thanatopraxie volgens Rens de Peijper uitkomst na overlijden als gevolg van corona. “Het lichaam is door corona al erg verzwakt. Micro-organismen hebben na overlijden vrij spel, waardoor ontbinding enorm snel kan plaatsvinden. Het is dus na overlijden door corona extra belangrijk dat ontbinding niet wordt afgeremd, maar volledig wordt stilgelegd. Dit kan alleen door middel van thanatopraxie.”
Geen besmettingsrisico’s meer
Vanwege angst om besmet te raken door de overledene kiezen minder mensen voor een thuis opbaring. Echter geeft De Peijper aan dat de overledene na thanatopraxie geen enkel risico vormt. “Na de behandeling van de overledene zijn alle corona virussen zowel inwendig als oppervlakkig gedood of geïnactiveerd. De overledene vormt dan ook geen risico, maar de nabestaanden wel. Zij dienen zich tijdens de thuis opbaring aan de op dat moment geldende maatregelen te houden.”
Aandacht voor thanatopraxie
Steeds meer aandacht gaat uit naar voorlichting over uitvaart om de taboe te verbreken. Zo geeft Rens lezingen op bijvoorbeeld open dagen van uitvaartondernemers of in ziekenhuizen. Ook heeft EenVandaag van AVROTROS recentelijk een deel van een uitzending stilgestaan bij thanatopraxie als manier van opbaren.
