Breda – Iedereen die zich in Nederland bevindt, wordt op een gelijke manier behandeld. Discriminatie is niet toegestaan. Zo luidt – kort samengevat – artikel 1 van onze Grondwet. De gemeente Breda vindt dit zo’n belangrijk principe dat er een kunstwerk aan wordt gewijd. Het kunstwerk krijgt een plaats in Park Valkenberg en de inwoners van Breda kunnen straks mee bepalen hoe het er uit komt te zien. Ze kunnen kiezen uit de schetsontwerpen van drie kunstenaars: Monica Dahlberg (Kericho Kenia 1975), Folkert de Jong (Egmond aan Zee 1972 ) en Jennifer Tee (Arnhem 1973).
Het kunstwerk moet ons blijvend herinneren aan het belang van het bestaan van het recht op gelijke behandeling en moet het gesprek hierover levend houden. Als het klaar is, zal het worden geplaatst nabij de al bestaande plaquette over Artikel 1. Een selectiecommissie heeft de drie kunstenaars gekozen uit een longlist van tien Nederlandse kunstenaars De commissie bestaat uit kunstkenners en kunstenaars uit het land, maar vooral ook uit Breda.
Drie kunstenaars
De selectiecommissie maakte een keuze tussen heel verschillende kunstenaars en dus heel verschillend werk. Over de drie gekozen kunstenaars vertelt de commissie het volgende: “Monica Dahlberg maakt sculpturen die tot de verbeelding spreken, ook van jongeren en kinderen. Haar ‘gatekeepers’ zijn mythische wezens. Deze wachters bieden bescherming. Ze hebben een bijzondere uitstraling, ze trekken je aan en je staat er bij stil. Het werk van Folkert de Jong refereert aan Neo-Renaissance: de uitvinding van het individu, de vrijheid die we nu nog koesteren. Maar er zit ook drama en pijn in de beelden verscholen, dat past bij Artikel 1. Jennifer Tee maakt een ruimte, een omgeving waar je kunt verblijven en stilstaan bij Artikel 1. Ze refereert in haar werk aan andere culturen. Geschiedenis is een belangrijk element in haar werk“.
Sterke kunststad
Dingeman Kuilman, directeur Stedelijk Museum Breda en voorzitter van de selectiecommissie: ‘Breda is een sterke kunststad, met een uitstekende kunstacademie en een hecht netwerk van beeldend kunstenaars. Het is daarom belangrijk dat kunst in de publieke ruimte een nieuwe impuls krijgt. Kunst nodigt je uit om stil te staan bij belangrijke dingen waar we in de drukte van alledag vaak gedachteloos aan voorbij gaan.’
De stad kiest het kunstwerk
Het maken van een ontwerp kost tijd. Nu de drie kunstenaars bekend zijn, kunnen zij zich verder verdiepen in het thema en onderzoek doen voor de realisatie van het werk. Om vervolgens over te gaan tot het schetsen van het ontwerp. De definitieve ontwerpen zijn eind augustus klaar. In september worden ze aan de stad gepresenteerd via PlanBreda.nl. De kunstenaars lichten daar zelf hun voorstellen nader toe. Vanaf dat moment kunnen de inwoners van Breda uit de drie ontwerpen kiezen welk kunstwerk zij vinden dat er moet gaan komen. De verwachting is dat het kunstwerk in de eerste helft van 2022 wordt gerealiseerd.
‘Onverwacht en prikkelend’
Wethouder Marianne de Bie (Kunst en Cultuur): “Een belangrijke taak van kunst is, dat het je steeds opnieuw en anders naar dingen laat kijken. Ik zie erg uit naar de voorstellen van de gekozen kunstenaars, om dit voor Breda vertrouwde thema vorm te geven. Het zal onverwacht zijn en prikkelend. “
Aanleiding
De aanleiding voor het Artikel 1-kunstwerk is het paviljoen dat Yangzhou, de partnerstad in China, aan Breda heeft geschonken ter ere van de 25 jaar stedenband en dat ook in het Valkenberg komt te staan. Naast de positieve reacties over de komst van het paviljoen ontstonden er ook kritische geluiden vanwege de mensenrechtensituatie in China. Reden voor de Gemeenteraad en het College om in het park ook ruimte te maken voor een werk dat zich richt op het belang van gelijke behandeling. Op die manier kan het gedachtengoed achter artikel 1 een plek krijgen in het hart van de stad en worden inwoners en bezoekers aangespoord om ‘gelijke behandeling’ het onderwerp van gesprek te laten zijn en blijven.
‘Scherp blijven’
Wethouder Boaz Adank (Internationalisering en Binnenstad): “Mogen zijn wie je bent en behandeld worden als ieder ander, is een Nederlands grondrecht en nog iedere dag van belang. Het is iets waar we samen actief aan moeten blijven werken, ook omdat het zich blijft ontwikkelen. Een kunstwerk kan ons helpen ons hierop scherp te laten blijven en het gesprek over dit belangrijke onderwerp te blijven voeren”.
Geworteld in geschiedenis Breda
Breda is de stad, waar het gedachtegoed rondom tolerantie in Nederland concreet gestalte kreeg. De renaissance in Nederland begon in Breda met Hendrik III en zijn vrouw Mencia de Mendoza. Humanistische denkers verbleven in Breda aan het hof, zoals de Spaanse Jean Luis Vives, dé Spaanse geleerde van de 16de eeuw. Ook was er een band met Erasmus.
Dit was een vruchtbare bodem voor de ontwikkeling van het gedachtengoed van Willem van Oranje. In 1564 hield hij voor de Staten Generaal een bevlogen rede over tolerantie: “Onderdanen moeten vrijuit kunnen spreken, op grond van hun eigen inzicht”. Onder het regime van de Spaanse koning was daar geen sprake van; velen werden in die tijd vervolgd, verdreven en vermoord vanwege hun overtuigingen.
Willem van Oranje liet het niet alleen bij die woorden en ‘tolerantie’ werd ook zo goed als mogelijk in zijn eigen prinsdom Orange in praktijk gebracht. Hier werden andersdenkenden gestimuleerd om in vrede naast elkaar te leven. Een grote uitdaging in die tijd. Zijn eigenzinnige opstelling als magistraat tegenover de heersende koning kostte hem uiteindelijk het leven.
Samenwerking
Stedelijk Museum Breda en www.breda.nl trekken samen op bij de realisatie van dit kunstwerk. Ook Breda Marketing draagt bij aan het project.
