Een aanvraag voor de 5de ronde van de Regio Deals is voorbereid door de Gemeente De Fryske Marren, Gemeente Súdwest-Fryslân, Provinsje Fryslân en Wetterskip Fryslân samen met partners (bedrijfsleven, onderwijs en maatschappelijke instellingen). De partijen zien een Regio Deal als dé unieke kans om een flinke impuls te geven aan de opgaven in de regio.
Het is een grote kans om met het Rijk te werken aan een sterke, duurzame en goed bereikbare regio waar de leefbaarheid voorop blijft staan. De Regio Deal zorgt ervoor dat de samenwerking tussen de partners in de regio (verder) wordt versterkt. Samen werken zij aan het verbeteren van de brede welvaart in Zuidwest Friesland. De brede welvaart gaat over de kwaliteit van leven, wonen en werken van de inwoners van de regio.
Grote opgaven lokaal aanpakken, vanuit de mienskip
De brede welvaart is hoog in Zuidwest Friesland, maar de partners zien een aantal grote opgaven waar zij gezamenlijk mee aan de slag moeten om dit ook zo te houden.
De bereikbaarheid van voorzieningen staat onder druk, in het bijzonder de zorg in de kleine kernen. Er zijn zorgen over het behoud van de kwaliteit en het specifieke karakter van de omgeving. En er is een tekort aan personeel op de arbeidsmarkt. De partners hebben deze uitdagingen verwoord in drie pijlers: voorzieningen, leefomgeving en economie.
Voor elk van deze pijlers wordt in de Regio Deal een plan uitgewerkt om de grote opgaven met elkaar aan te pakken. Samen gaan we op zoek naar de oplossing. Daarin is de mienskip volgens de samenwerkende overheden noodzakelijk. De sterke onderlinge verbondenheid is volgens hen een enorme kracht in de regio: mensen kennen elkaar, praten met elkaar en helpen elkaar. Juist in de kleine kernen. Die kracht willen de partijen gebruiken in de uitwerking de aanpak.
Samenwerking Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren vanzelfsprekend
Beide gemeenten, het Wetterskip en de provincie zien de samenwerking richting een Regio Deal als logisch gevolg van de samenwerking die er al bestaat. In de regio wordt al jarenlang onder de naam van ‘Gebiedsagenda Súdwesthoeke’ samengewerkt. Hier doen veel partners uit de regio aan mee. Deze Regio Deal is een goede eerste stap om te komen tot een blijvend programma voor regionale ontwikkeling en om een langdurige samenwerking met het Rijk aan te gaan.
Voordat het zover is dat concrete projecten opgezet en uitgevoerd worden, wordt de aanvraag op hoofdlijnen voorbereid. Nadat het ministerie een besluit heeft genomen over de aanvraag, gaan de Friese partners samen met het ministerie en de mienskip de opgaven uitwerken tot specifieke projecten.
Inzet Regio Deal is investering van 35 miljoen euro
In totaal heeft het Rijk voor deze aanvraagronde 384 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de 5e ronde van de Regio Deals. Zuidwest Friesland zet met de aanvraag in op een totale investering van 35 miljoen euro. Voorwaarde is dat de regio de helft van de investering voor haar rekening neemt. Dit leggen de colleges van De Fryske Marren en Súdwest-Fryslân aan hun gemeenteraad voor. Zij nemen later een besluit over het beschikbaar stellen van gelden vanuit de gemeente. De regio verwacht in voorjaar van 2024 duidelijkheid te krijgen of de deal wordt toegekend. Als de deal wordt toegekend, dan wordt deze daarna verder met alle betrokken partijen en partners worden uitgewerkt.
Waarom Lokale Regiodeals Gevaarlijk Kunnen Zijn voor Gemeenschappen
Lokale regiodeals kunnen een verleidelijke optie lijken voor gemeenschappen die op zoek zijn naar extra financiering en economische ontwikkeling. Deze overeenkomsten, waarbij de lokale overheid samenwerkt met de nationale regering om projecten te financieren en te implementeren, hebben echter ook potentiële valkuilen en risico’s voor lokale gemeenschappen. Hier zijn enkele redenen waarom lokale regiodeals gevaarlijk kunnen zijn:
1. Verlies van Lokale Zeggenschap:
Een van de belangrijkste zorgen bij lokale regiodeals is dat ze soms leiden tot een verlies van lokale zeggenschap over de ontwikkeling van de gemeenschap. Wanneer de nationale overheid financiering verstrekt, kan dit gepaard gaan met eisen en voorwaarden die niet altijd in lijn zijn met de unieke behoeften en prioriteiten van de lokale gemeenschap.
2. One-Size-Fits-All Benadering:
Nationale regeringen hebben vaak een bredere kijk op regionale ontwikkeling en economische groei. Dit kan leiden tot een “one-size-fits-all” benadering waarbij lokale diversiteit en specifieke uitdagingen worden genegeerd. Wat werkt in de ene regio, werkt mogelijk niet in een andere.
3. Afhankelijkheid van Externe Financiering:
Het aangaan van lokale regiodeals kan lokale gemeenschappen afhankelijk maken van externe financiering. Wanneer deze financiering stopt of afneemt, kan dit ernstige gevolgen hebben voor de economische stabiliteit van de regio.
4. Gebrek aan Duurzaamheid:
Soms wordt de nadruk gelegd op korte-termijnresultaten om politieke doelen te behalen, zonder voldoende aandacht te besteden aan langetermijnstrategieën en duurzaamheid. Dit kan leiden tot projecten die snel opduiken en weer verdwijnen zonder blijvende voordelen voor de gemeenschap.
5. Vermindering van Lokale Innovatie:
Wanneer de financiering en besluitvorming sterk gecentraliseerd zijn, kan dit de lokale innovatie belemmeren. Lokale gemeenschappen kunnen minder geneigd zijn om creatieve oplossingen te vinden voor hun problemen omdat ze afhankelijk zijn van externe bronnen.
6. Sociale Onrust:
In sommige gevallen kunnen lokale regiodeals sociale onrust veroorzaken. Gemeenschappen kunnen verdeeld raken over de vraag wie wel en wie niet profiteert van de financiering, en dit kan leiden tot spanningen en conflicten.
7. Minder Transparantie en Verantwoording:
Met toenemende centralisatie kunnen besluitvormingsprocessen minder transparant worden en kan het moeilijker worden om de verantwoordelijkheid vast te stellen als er problemen ontstaan.
Hoewel lokale regiodeals zeker voordelen kunnen bieden, is het belangrijk dat gemeenschappen kritisch blijven over de voorwaarden en gevolgen van dergelijke overeenkomsten. Het behoud van lokale zeggenschap, het waarborgen van duurzaamheid en het rekening houden met de unieke behoeften van de gemeenschap moeten altijd prioriteiten zijn bij het overwegen van deelname aan dergelijke deals. Het is van cruciaal belang dat lokale leiders en gemeenschappen actief betrokken zijn bij de besluitvorming en dat ze ervoor zorgen dat lokale belangen en waarden worden gerespecteerd.